„ Z moich doświadczeń wynika, że zdrowy mózg wiąże się ze skutecznym, nastawionym na realizację celów zachowaniem. Ludzie ze zdrowym mózgiem są przeważnie najlepszymi pracownikami, najlepszymi mężami, żonami, najlepszymi rodzicami, przyjaciółmi i obywatelami.”
Daniel Amen
Lubię powroty do książek – wracamy przecież tylko do książek najwartościowszych, najważniejszych, takich które zapisały się szczególnie w naszej pamięci.
Jedną z takich książek jest pozycja amerykańskiego psychiatry, klinicysty i specjalisty badań obrazowych mózgu Daniela Amena „Zadbaj o mózg” – jedna z najciekawszych książek o mózgu, jakie czytałam.
To z tej właśnie książki dowiedziałam się parę lat temu, że dzieci nie należy wysyłać na zajęcia piłki nożnej, ani na żadne inne, które mogą skutkować nawet niewielkimi urazami głowy, to z tej lektury zapamiętałam zdjęcia zeskanowanych ludzkich mózgów uszkodzonych na skutek urazów, nadużywania alkoholu, czy narkotyków. To z niej dowiedziałam się także, że o mózg można dbać tak samo, jak o mięśnie, a odwdzięczy się regeneracją i w znacznym stopniu naprawi wcześniejsze zaniedbania.
„Zadbaj o mózg” to książka popularnonaukowa – napisana niezwykle lekko, jak na przytaczaną w niej ogromną ilość fachowej klinicznej wiedzy, badania i studia konkretnych przypadków chorobowych. Prawie 20 z 400 stron pozycji zajmuje bibliografia i słownik pojęć medycznych, 15 stron obejmują porady dla lekarzy klinicystów. Wydawałoby się, że przebrnięcie przez nią będzie nie lada wysiłkiem, tymczasem ja przeczytałam ją „jednym tchem”, z trudem odrywając się aby wypełnić zwykłe obowiązki.
Książka Amena ma dwuczłonową budowę – w pierwszej części poznajemy najnowsze osiągnięcia neurobiologii, dotyczące funkcji mózgu, znajduje się tam również test pomagający ocenić sprawność poszczególnych układów naszego mózgu, abyśmy mogli korzystając z drugiej – poradnikowej części książki, wspomóc optymalnie funkcjonowanie swojego centrum dowodzenia.
Autor przekonuje czytelnika, że z całą pewnością można zmienić swój mózg, a co za tym idzie swoje życie, bo od sprawności naszego mózgu zależy nasze funkcjonowanie na każdym polu - zawodowym i osobistym. Na podstawie wieloletnich badań stwierdzono, że „normalność jest mitem, a zdrowe mózgi są rzeczywiście rzadkością” pisze Daniel Amen, toteż profilaktyka zmierzająca do ochrony mózgu jest zalecana każdemu i w każdym wieku.
Czego więc powinniśmy unikać? Oczywiście wszelkich urazów głowy – okazuje się bowiem, że nawet te pozornie niewielkie pozostawiają w naszym mózgu trwałe ślady, a większe skutkują często nawet zmianami osobowości. Jeżeli mózg ma konsystencję galaretowatą, a czaszka wyposażona jest od środka twarde grzebienie kostne, to łatwo sobie wyobrazić, jak szybko, nawet przy niewielkich wstrząsach, dochodzi do uszkodzeń tkanki mózgowej.
Trwałe zmiany w naszym mózgu mogą wywoływać również urazy emocjonalne, stres, niedosypianie, czynniki toksyczne - kofeina, papierosy, narkotyki, a nawet opary farb. Nie bez winy jest również alkohol – szczególnie ten pity przed 25. rokiem życia, bo do 25 roku życia rozwija się ludzki mózg. Po tym okresie alkohol aż tak bardzo nie szkodzi – pity z umiarem, raz na tydzień, może nawet zmniejszać ryzyko otępienia aż o 70%, gorzej jeżeli pijemy alkohol codziennie, nawet w niewielkich ilościach – dochodzi wtedy do stopniowego zmniejszania się wymiarów mózgu, a tym samym znacznego upośledzenia jego funkcjonowania.
No dobrze, wiemy już co nam szkodzi, ale co możemy robić, żeby pomóc mózgowi zregenerować się? Dr Amen poleca niskokaloryczną dietę bogatą kwasy omega – 3 (ryby, tran), picie dużych ilości wody (mózg w końcu w ok. 80% składa się z wody), zieloną herbatę. Warto stymulować mózg – wciąż się uczyć nowych pasjonujących rzeczy, odwiedzać nowe miejsca, otaczać się inspirującymi ludźmi, ograniczyć oglądanie telewizji i siedzenie przed komputerem.
Kolejny czynnik sprzyjający regeneracji mózgu to systematyczne ćwiczenia fizyczne, które są podstawą profilaktyki problemów pamięciowych związanych z wiekiem - regularny ruch chroni przed demencją, zwiększa sprawność pamięci i wspomaga koncentrację. Daniel Amen, jako antidotum na problemy dotyczące mózgu, poleca także specjalne ćwiczenia koordynujące jego pracę i .. regularne współżycie seksualne.
Niezwykle ważny element wspierający zdrowie mózgu, to świadoma zmiana sposobu postrzegania rzeczywistości, trochę pozytywnych myśli każdego dnia, bo „Zmieniając sposób myślenia, zmieniamy mózg.” Nie można zapomnieć też o eliminowaniu lub choćby łagodzeniu stresów – tu też każdy z nas też ma duże pole do popisu.
No i jeszcze muzyka usprawniająca pracę mózgu (w tym osławiony Mozart), a także wszelkie formy uprawiania sztuki – malarstwo, fotografia, poezja.
Autor poleca również uzupełnianie diety witaminami – głównie B, C i E oraz preparatami, wśród których są m.in. wyciąg z miłorzębu, koenzym Q10 i L- karnityna.
Cześć poradnikową książki kończy propozycja przeprowadzenia 15-dniowego programu regeneracji mózgu.
Jestem bardzo daleka od restrykcyjnego poddawania się zaleceniom jednej książki, niemniej jednak myślę, że przytoczone w niej stosunkowo aktualne źródła naukowe (książka po raz pierwszy ukazała się w 2005 roku), nowoczesne badania z wykorzystaniem medycyny nuklearnej oraz poważny analityczny przegląd zagadnień dotyczących mózgu, to solidna podstawa, żeby tej publikacji przyjrzeć się z należytą powagą. Dlatego też, z ogromnym przekonaniem, że warto, że powinnam, że mamy o co walczyć – zamieszczam krótką recenzję tej książki na moim blogu i serdecznie polecam.
A jeśli nawet nie chcemy przejmować się tym, co napisał autor jednej książki, to i tak jego zalecenia sprowadzają się do tego, czego uczą nas lekarze, psychologowie, dietetycy – od lat wiadomo, że „w zdrowym ciele zdrowy duch”, a sposoby utrzymania zdrowia (ciała czy ducha, czy mózgu) okazują się tak naprawdę uniwersalne.
